Leestijd: 4 minuten
De Omgevingswet zal 1 januari 2024 worden ingevoerd op moment van schrijven van deze blog. In onze eerdere blogs hebben wij verteld hoe en wat de Omgevingswet is, wat erbij komt kijken en hoe het proces in de nieuwe situatie globaal zal gaan verlopen. Maar ook de intaketafel maakt integraal onderdeel uit van het proces zoals deze onder de Omgevingswet zal worden toegepast binnen de meeste gemeenten.
Hoe worden initiatieven nu beoordeelt onder de huidige Wet ruimtelijke ordening?
Als jij een plan of ontwikkeling hebt dat niet passend is binnen het huidige bestemmingsplan dan dien je nu vaak nog een principeverzoek in. Dit om voor relatief weinig kosten alvast van de gemeente een eerste beoordeling te krijgen of de gemeente al dan niet onder voorwaarden medewerking wil verlenen aan jouw plan en daarmee annex aan de formele procedure zoals bijvoorbeeld een bestemmingsplanwijziging.
In het in behandeling nemen van jouw principeverzoek worden verschillende adviezen ingewonnen bij de gemeentelijke collega’s. Als het om nieuwbouw gaat zoals bijvoorbeeld een bedrijfsuitbreiding of woningbouw dan wordt er gekeken naar de stedenbouwkundige inpassing, bedrijven- en milieuzonering, milieuaspecten zoals de Wet geluidshinder en Wet geurhinder- en veehouderij, verkeersveiligheid, parkeerbehoefte et cetera. Ook wordt het gemeentelijk beleid erbij betrokken. Is een dergelijk woningbouwontwikkeling qua locatie bijvoorbeeld passend binnen de woon- en omgevingsvisie? En een bedrijfsuitbreiding passend binnen de economische visie, toeristische visie et cetera.
Vaak wordt er eerst beleidsmatig naar het plan gekeken alvorens de ruimtelijke adviezen worden ingewonnen.
Hoe worden initiatieven beoordeelt onder de Omgevingswet?
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (verder: VNG) heeft een handleiding geschreven over hoe gemeenten het vergunningverleningsproces onder de Omgevingswet makkelijker kunnen maken. De zogeheten ‘’intaketafel’’ maakt daar onderdeel van uit.
Net zoals nu gaat de VNG ervan uit de het voortraject het belangrijkst is, al dan niet belangrijker. En dit gaat dan vooral over initiatieven die strijdig zijn met het bestemmingsplan (onder de Omgevingswet het omgevingsplan). In het informele voortraject strijk je namelijk eventuele plooien glad waardoor het formele proces zoals het in behandeling nemen van een vergunningsaanvraag of bestemmmingsplanwijziging een stuk makkelijker verloopt. Dan hoeft bijvoorbeeld een landschappelijk inpassingsplan niet 3x opnieuw omdat je aan de voorkant daar met de gemeente al overeenstemming over hebt bereikt hoe het initiatief landschappelijk goed is in te passen.
En hoe maakt de intaketafel Omgevingswet hier concreet onderdeel van uit?
De intaketafel zit aan de voorkant van de informele voortraject (zie onderstaand figuur 1). Een initiatiefnemer komt een met plan en brengt dit in bij de gemeente. De VNG pleit ervoor dat dit plan aan de intaketafel met elkaar wordt besproken (lees: intern binnen de gemeente met de relevant collega’s). De VNG spreekt over de zogeheten ‘’beoordeling v/d wenselijkheid’’. Dit houdt concreet in op beleidsmatig niveau. Past een woningbouwontwikkeling bijvoorbeeld binnen de woonvisie- en omgevingsvisie van de gemeente? Zo nee, hoe kunnen we het wel passend maken en welke randkaders geven we als gemeente mee aan initiatiefnemer (bijvoorbeeld een aandeel sociale bouw en bouw voor starters en ouderen in plaats van alleen vrijstaande kavels voor de bovenklasse). Maar ook geografisch, is dit een geschikte plek voor een woningbouwontwikkeling passend binnen het gemeentelijk beleid?
Figuur 1: schematische weergave van het informele voorproces alvorens de formele aanvraag. Bron: Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Is aan de intaketafel de conclusie getrokken dat het planvoornemen van de burger als wenselijk wordt gezien dan geeft de VNG aan om eerst eens een gesprek met initiatiefnemer te hebben om het planvoornemen nader te bespreken.
Dan volgt de omgevingstafel. Hier wordt meer de diepgang ingegaan. Hoe is het plan bijvoorbeeld ruimtelijk inpasbaar, voldoet het aan de milieueisen zoals richtafstanden van de beoogde woningen naar bestaande bedrijfsbestemmingen toe, is het vanuit verkeersveiligheid mogelijk, te realiseren parkeervoorzieningen, inrichting openbaar gebied en dergelijke. De zogeheten ‘’haalbaarheid’’ wordt getoetst.
Met deze input kan initiatiefnemer zijn of haar plannen verder concretiseren al dan niet aanpassen om vervolgens de formele aanvraag in te dienen. Door aan de voorkant goed met de gemeente te hebben afgestemd zal de formele procedure een stuk soepeler verlopen.
Conclusie intaketafel
De intaketafel onder de Omgevingswet zal het go of no-go moment zijn voor vele initiatieven die strijdig zijn met het bestemmingsplan (omgevingsplan). Op papier klinkt het als een heel nobel streven, echter de ervaring leert de medewerkers van CADDESK dat gemeenten zich vaak te strak aan beleidsdocumenten vasthouden en minder oog hebben voor de recente ontwikkelingen binnen de maatschappij. Het feit dat er een initiatief binnenkomt toont namelijk al de wenselijkheid aan. Namelijk de nut- en noodzaak van het initiatief voor de aanvrager.
Een ondernemer bijvoorbeeld vraagt namelijk niet voor de grap een uitbreiding van zijn bedrijf aan. Maar juist omdat zijn bedrijf moet uitbreiden omdat er een toenemende vraag is naar zijn diensten of producten of dat wet- en regelgeving inzake zijn bedrijfsvoering is aangescherpt. En dan is de vraag hoe je dit als gemeente oppakt: past het binnen de economische visie van een gemeente of dien je hem om te draaien en jezelf als gemeente af te vragen; hoe kunnen we faciliteren daar waar mogelijk en aanvrager de juiste handvaten meegeven? Ongeacht of het wel of niet binnen onze beleidskaders past.
Hetzelfde geldt voor woningbouwontwikkelingen op geografisch niveau. Omdat een planvoornemen simpelweg niet binnen de aangewezen kavels voor woningbouw(her)ontwikkeling valt, mag het plan daarom geen doorgang vinden? Terwijl het ruimtelijk prima haalbaar is?
Jorrit Zeldenrust
16 april 2023